​

Người Châu Mạ xưa kia sinh sóng chủ yếu ở Lâm Đồng. Do điều kiện về tự nhiên, kinh tế, văn hóa xã hội năm 1947 một số cư dân người Châu Mạ di dân về định cư tại huyện Định Quán, huyện Tân Phú - Đồng Nai, hiện tập trung ở thị trấn Định Quán có gần 200 hộ với khoảng trên 1.000 nhân khẩu. Nhìn chung cuộc sống của người Châu Mạ còn gặp nhiều khó khăn, đa số lao động bằng chân tay, kinh tế chủ yếu là trồng trọt (làm rẫy), chăn nuôi với kiến thức sản xuất lạc hậu, thói quen sống tập trung thành làng bản.

Cũng như một số dân tộc thiểu số khác của nước ta, người Châu Mạ có một nghề thủ công truyền thống là nghề dệt thổ cẩm. Dệt thổ cẩm là một nghề độc đáo mà vải được dệt bằng khung dệt còn thô sơ, tuy nhiên lại có kỹ thuật dệt khá cao với lối thêu hoa văn trên nền vải khá phong phú đặc sắc. Sản phẩm từ bàn tay người dệt bao gồm: Chăn; Gối; Quần áo; Váy; Khố; Khăn v.v… những sản phẩm phản ánh bản sắc phong tục tập quán của người Châu Mạ.

Nguyên liệu chính để dệt thành tấm vải thổ cẩm, trước đây được dùng từ cây bông vải, rồi qua các công đoạn như: Cán bông ra cho tơi sau đó se thành sợi rồi dùng khung quay thành chỉ, tiếp đến là nhuộm màu. Tùy theo màu mình ưa thích và cuối cùng là đi vào dệt bằng những thanh cây tự chế. Ngày nay hàng thổ cẩm của người Mạ sử dụng hoàn toàn bằng chất liệu sợi len, Coton và qua công đoạn nhúng hồ sau đó nhuộm màu hóa chất tạo nên sợi thô để dệt. Hiện nguồn nguyên liệu để dệt rất dồi dào và phong phú, chất lượng sợi rất bền chắc và đẹp. Các loại sợi để dệt hàng thổ cẩm đều có bán tại các chợ, phần lớn sản phẩm thổ cẩm được dệt sẽ đáp ứng nhu cầu về may mặc y phục truyền thống của người Châu Mạ trong các phong tục cưới xin, ma chay, lễ hội v.v... Dệt thổ cẩm của Người Châu Mạ cũng là một nghề tạo công ăn việc cho một số lao động, dù trải qua biết bao nhiêu thế hệ, thăng trầm, nghề dệt thổ cẩm vẫn được dân tộc Châu Mạ gìn giữ, truyền thụ cho thế hệ sau như cốt lõi sinh tồn của cuộc sống.

          Tuy nhiên trong những năm gần đây, do điều kiện phát triển kinh tế xã hội theo cơ chế thị trường đã ít nhiều thay đổi cuộc sống, con người và cả nghề dệt thổ cẩm của dân tộc Châu Mạ trên địa bàn huyện Định Quán. Hiện nay nghề dệt thổ cẩm đang dần bị mai một do nghề này đã hầu như không còn chỗ đứng trong cuộc sống hiện thực của người dân bản xứ. Qua điều tra khảo sát tại khu vực Làng Thượng - Thị Trấn Định Quán (là nơi đồng bào Châu Mạ sống tập trung) hiện chỉ còn 30 – 40 người còn biết đến nghề dệt thổ cẩm, không tới 10 người được cho là thợ lành nghề, có khả năng thành thạo nghề để dệt thành những sản phẩm đẹp, phức tạp như truyền thống thế hệ trước lưu truyền lại.

Chị K' Blonh, một người phụ nữ trung niên đã cho biết: “Nghề dệt thổ cẩm nay đã không còn nhiều người biết tới, đặc biệt là lớp thanh thiếu niên trong bản. Hiện nay lớp trẻ đã không còn nhiều người được truyền dạy nghề dệt thổ cẩm do cha ông để lại, các em đã phải đi làm tại các khu công nghiệp, nhà máy, công ty để lao động kiếm tiền duy trì cuộc sống và gia đình. Đã nhiều năm qua, nghề dệt thổ cẩm đã không mang nhiều thu nhập cho đời sống hằng ngày của của chị nói riêng và bà con dân tộc Châu Mạ nói chung. Ước tính thu nhập từ nghề dệt thổ cẩm không đến 50.000đ/người/ngày. Do vậy lớp trẻ đã không còn mặn mà để học và theo đuổi nghề truyền thống do cha ông để lại".

Được biết nguyên nhân do sản phẩm dệt thổ cẩm không có đầu ra ổn định, chưa có doanh nghiệp trên địa bàn huyện hoặc ngoài huyện thu mua bao tiêu sản phẩm, sản phẩm kinh doanh thương mại chủ yếu sử dụng nội bộ trong bộ phận người dân tộc Châu Mạ mà chưa kết hợp với xu thế thời trang hiện đại dẫn đến đầu ra sản phẩm hạn chế. Mặt khác công tác giữ gìn phát huy bản sắc văn hoá dân tộc trong những năm qua còn bỏ ngỏ chưa có cơ chế, chính sách giữ gìn, khôi phục phát triển nghề. Trước đây Trung tâm dạy nghề huyện Định Quán có tổ chức lớp đào tạo nghề dệt thổ cẩm cho bà con dân tộc Châu Mạ, tuy nhiên công tác đào tạo nghề đã không gắn liền với việc xúc tiến, tìm kiếm đầu ra, giải quyết việc làm cho người lao động dẫn tới hiệu quả thực hiện chưa phát huy kết quả như mong muốn.

Qua tìm hiểu, được biết trên thị trường thời trang đã có nhiều mặt hàng dệt thổ cẩm thủ công đã được các nhà thiết kế kết hợp hài hoà để đưa ra những sản phẩm may mặc, dân dụng cao cấp phù hợp với chất lượng cuộc sống hiện đại.

Do sự mai một của nghề dệt thổ cẩm và nguy cơ không giữ gìn được truyền thống bản sắc văn hoá của thế hệ trẻ đồng bào dân tộc Châu Mạ,  đây là vấn đề cấp bách đòi hỏi phải có sự tham gia vào cuộc của các cấp chính quyền nhằm bảo tồn  giữ gìn và phát huy truyền thống làng nghề dệt thổ cẩm. Thiết nghĩ cần có chính sách hỗ trợ kinh phí để các hộ gia đình người dân tộc ở các làng nghề mua sắm, cải tiến khung, thoi, lược, dệt… giúp người lao động tiếp cận kỹ thuật mới trong sản xuất để tạo ra những sản phẩm có chất lượng và phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng. Đồng thời xúc tiến gặp gỡ với các doanh nghiệp thu mua, tiêu thụ sản phẩm, tạo đà cho làng nghề phát triển ổn định và bền vững, góp phần tạo việc làm ổn định cho người dân bản địa, duy trì và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc.